روزنامه‌نگاری که در افشای «اوراق پاناما» دست داشت، ترور شد

دافنه کاروانا گالیزیا

یک روزنامه‌نگار زن در مالت که در افشاگری ارتباط مقامات سیاسی کشورش با پرونده «اوراق پاناما» و شرکت‌های جعلی پول‌شویی و فرار از مالیات نقش داشت، روز دوشنبه ۱۶ اکتبر / ۲۴ مهر به‌وسیله انفجار بمب ترور شد.

دافنه کاروانا گالیزیا، روزنامه‌نگار تحقیقی ۵۳ساله و وبلاگ‌نویس مشهور مالتی پس از انفجار یک بمب که به خودرو او متصل شده بود، به قتل رسید.

نیم ساعت قبل از اینکه کشته شود، گالیزیا در وبلاگش نوشت: «این روزها هرجا که نگاه کنی کلاه‌برداری هست. اوضاع ناامیدکننده است.»

وبلاگ گالیزیا، «رانینگ کامنتری» از رسانه‌های محبوب در جمهوری مالت است. او در این وبلاگ و در روزنامه‌های مالت به‌طور مداوم در مورد فساد مالی نهادها و مقامات کشورش از جمله نخست‌وزیر این کشور، جوزف موسکات، گزارش‌های تحقیقی منتشر می‌کرد.

رسوایی «اوراق پاناما» اوایل سال ۲۰۱۵ آغاز شد. دافنه گالیزیا یک سال پیش از این، چند شرکت فرار از مالیات را که در پاناما ثبت شده بودند به‌ مقامات سیاسی مالتی از جمله یک وزیر حزب کارگر ارتباط داده بود. پس از افشای اسناد، گالیزیا با پروژه «اوراق پاناما» همکاری مستمر کرد تا اسنادی در مورد رابطه اقوام نخست‌وزیر جمهوری مالت و شرکت‌های پول‌شویی و فرار از مالیات در پاناما منتشر شود.

پسر دافنه کاروانا گالیزیا، ماتیو، که او هم روزنامه‌نگار تحقیقی است و با «شبکه روزنامه‌نگاران تحقیقی بین‌المللی» کار می‌کند، در نزدیکی محل انفجار بود اما وقتی به محل رسید با بدن تکه‌تکه شده مادرش مواجه شد.

در پست فیس‌بوکی او قتل مادرش را به «حکومتی مافیایی» نسبت داد و نوشت: «مادر من ترور شد زیرا او بین حاکمیت قانون و کسانی که به دنبال نقض آن بودند، ایستاد. زمانی که نهادهای دولتی ناتوان می‌شوند، آخرین فردی که ایستاده است اغلب یک روزنامه‌نگار است.»

روزنامه «پولتیکو» گالیزیا را «ویکی‌لیکس تک‌نفره» خوانده و نام این روزنامه‌نگار را به‌عنوان یکی از ۲۸ فردی که در حال متحول کردن اروپاست ذکر کرده بود.

گالیزیا دو هفته پیش به پلیس محلی اطلاع داده بود که تهدید به مرگ شده و جانش درخطر است.

فساد دولتی جمهوری مالت در «اوراق پاناما»

دافنه کاروانا گالیزیا در آخرین پست وبلاگش – درست نیم ساعت پیش از اینکه به قتل برسد – مقاله کوتاهی در مورد کیت شامبری، رئیس کارکنان نخست وزیری جمهوری مالت نوشت. او شامبری را متهم کرد که در ایجاد شرکت‌های جعلی برای پولشویی در پاناما نقش داشته و اکنون که پاناما لو رفته است به دنبال کشور دیگری برای ایجاد شرکت‌های جعلی است.

«اوراق پاناما» اسنادی بودند که با همکاری ابتدایی یک روزنامه‌نگار تحقیقی (که نامش فاش نشد)، رسانه‌های متعدد و «شبکه روزنامه‌نگاران تحقیقی بین‌المللی» (ICIJ) منتشر شدند. جرالد رایل، رئیس «شبکه روزنامه‌نگاران تحقیقی بین‌المللی» که در سال جاری جایزه پولیتزر را برای انتشار «اوراق پاناما» به دست آورد، در بیانیه‌ای گفت که «عمیقا نگران آزادی رسانه‌ها در جمهوری مالت» است.

حجم انبوه از اسناد منتشرشده در «اوراق پاناما» نشان می‌دادند که عده زیادی از ثروتمندان و سیاستمداران با واسطه شرکتی به نام «موساک فونسکا» در پاناما شرکت‌هایی جعلی ایجاد کرده‌اند. این شرکت‌های شبحی یا جعلی بیشتر در حوزه فرار از پرداخت مالیات، معاملات غیرقانونی و پول‌شویی کارکرد دارند.

همسر جوزف موسکات، نخست‌وزیر جمهوری مالت، یک وزیر او، دو تن از اعضای دولت، و ثروتمندان مالتی که به احزاب مختلف مالت کمک مالی می‌کردند از جمله کسانی بودند که تحقیقات گالیزیا نشان داد در در پاناما شرکت جعلی دارند. تحقیقات این روزنامه‌نگار نشان داد که شرکتی به نام همسر موسکات در پاناما، وجوه کلانی را از بانک‌های مستقر در جمهوری آذربایجان دریافت کرده است.

نخست‌وزیر مالت، گزارش تحقیقی دافنه کاروانا گالیزیا را اتهام بی‌اساس خواند اما ناچار شد که در ژوئن سال ۲۰۱۶، انتخابات پارلمانی زودهنگام برگزار کند که پس از آن دو کرسی در مجلس از دست داد. «حزب کارگر» جوزف موسکات در این انتخابات به هر حال پیروز شد، اما گالیزیا گریبان سیاست‌مداران مالتی را ول نکرد. او کماکان در مورد فساد و کلاه‌برداری سیاست‌مداران «حزب کارگر» و جناح راست مقابلش در حزب راست میانه «ملی‌گرا» مطلب منتشر می‌کرد.

گالیزیا در طول زندگی حرفه‌ای‌اش بارها به دادگاه رفت تا برای گزارش‌های تحقیقی‌اش جواب پس بدهد. در سال ۲۰۱۷، آدریان دلیا، رهبر «حزب ملی‌گرا» علیه گالیزیا اقدام قانونی کرد – دادگاهی که اکنون به دلیل قتل گالیزیا هرگز برگزار نخواهد نشد و دلیا هم پس از قتل این ژورنالیست، شکایتش را پس گرفت.

واکنش‌ها به قتل گالیزیا

دیوید کالاوی، رئیس انجمن جهانی ویراستاران گالیزیا را یکی از شجاع‌ترین درخشان‌ترین روزنامه‌نگاران خواند که رسالت خود را در یافتن واقعیت تعریف می‌کرد.

در توییترآنتونیو تایانی، رییس پارلمان اروپا، نوشت گالیزیا نمونه زندگی «تراژیک» روزنامه‌نگاری است که «زندگی خود را برای یافتن واقعیت فدا کرد.»

سازمان «گزارشگران بدون مرز» ضمن محکوم کردن قتل گالیزیا نوشت که او زیر فشار دولت مالت زندگی می‌کرد و دولت حساب‌های بانکی او پس از افشاگری‌هایش درباره فساد نخست وزیری، مسدود کرده بود.

هم نخست‌وزیر و هم رهبر اپوزسیون، آدریان دلیا که گزارش‌های گالیزیا شامل آنها می‌شود، ترور او را محکوم کرده‌اند؛ جوزف موسکات آن را «حمله‌ای به آزادی بیان» و دلیا آن را «قتل سیاسی» خوانده است. موسکات در جریان یک کنفرانس خبری ترور را محکوم کرد و گفت: «همه می‌دانند که خانم گالیزیا یکی از منتقدان سرسخت من بود.»

ماتیو، پسر این روزنامه‌نگار نخست‌وزیر مالت و پلیس محلی را خطاب قرار داد و گفت: «شما مسئول هستید. شما مشارکت داشتید.»

او در ادامه نوشت: «تراژدی وقتی است که کسی را اتوبوس زیر می‌گیرد. هنگامی که خون و آتش در اطراف شماست، این دیگر جنگ است. ما مردمی هستیم در جنگ، علیه دولت و جرایم سازمان‌یافته که این روزها از هم غیر قابل تشخیص هستند.»

حدود سه هزار نفر از مردم مالت، دوشنبه شب و پس از قتل گالیزا به خیابان‌های سلیما آمدند و به احترام او شمع روشن کردند.

برگرفته از رادیو زمانه