آمریکایی راوی اعتراضات زنان ایرانی

به مناسبت درگذشت کیت میلت فمینیست

    ساناز محسن پور

بیدارزنی: کیلت میلت نویسنده، مجسمه‌ساز و فیلم‌ساز فمینیست آمریکایی متولد ۱۴ سپتامبر ۱۹۳۴ در ایالت سنت پال امریکا ۶ سپتامبر ۲۰۱۷ درگذشت. کتاب سیاست جنسی[۱] (۱۹۷۰) وی از کتاب‌های مهم فمینیستی است.

میلت در این کتاب مفهوم سیاست را وسعت داد تا به ساختاردهی قدرت در کل بپردازد و نشان دهد قدرت مردسالاری جامعه‌ای جنس‌گرا می‌آفریند. او استدلال کرد سیاست جنسی مبتنی بر زن‌ستیزی هم به طور نهادی و هم به طور خصوص منجر به سرکوب زنان می‌شود. او تحلیلی همه‌جانبه و تاثیرگذار از شیوه‌های عمل مردسالاری-زیست شناسی، خشونت جنسی، طبقه و آموزش ارائه داد و تفکر معاصر درباره نقش‌های زنان را دگرگون کرد.

میلت نخستین کسی بود که در کتاب سیاست جنسی به مستعمره‌سازی زنان در مردسالاری معاصر اشاره کرد. او می‌گوید این مستعمره‌سازی از طریق درونی شدن ارزش‌های مردانه در زنان عمل می‌کند. او پدرسالاری را نوعی شیوه اعمال قدرت و سلطه جهان شمول می‌داند. شیوه اعمال قدرتی که مستقل از سرمایه‌داری یا هر نوع شیوه تولید عمل می‌کند. او معتقد است نظام پدرسالاری به عنوان یک نظام قدرت به خوبی در اذهان جا گرفته و لزومی ندارد دعاوی‌اش را به شکل مشهود بیان کند زیرا که این دعاوی طبیعی جلوه می‌کنند. وی معتقد است نه عامل بیولوژیک، که بار فرهنگی که به آن داده می‌شود منشا پدرسالاری است. او با مدد از تفکیک جنس و جنسیت، نقش عامل بیولوژیک را بسیار محدود می‌بیند و بر این اعتقاد است که تفاوت‌های زیستی تحت تاثیر فرهنگ شکل خاصی یافته و به فرودستی زنان منجر شده است.

میلت در تعریف طبقه در جامعه پدرسالار می‌گوید طبقه سلسله مراتبی اقتصادی و اجتماعی است که یک زن را در مقابل زن دیگر قرار می‌دهد و آنکه از این تقابل سود می‌برد مرد است. وی معتقد است تفاوت‌های زنان با مردان مکانیسم اصلی سرکوب زنان است. این تفاوت محصول مردسالاری است و مذکر و مونث واقعا دارای دو فرهنگ متفاوتند.

او در کتاب «سیاست جنسی» در توضیح عامل جامعه‌شناختی سیاست جنسی از نهاد خانواده نام می‌برد و آن را اصلی‌ترین نهاد نظام پدرسالاری و واحدی مردسالار درون کل ساختار مردسالاری می‌داند. او کارکرد اصلی خانواده در جامعه پدرسالارانه را بارآوردن فرزندانی می‌داند که همسو با ایدئولوژی پدرسالارانه رشد یافته‌اند.

میلت علت عدم آزادی جنسی و تسلط زنان بر جسم را ناشی از بکارت‌پرستی، ضوابط تبعیض‌آمیز جنسی، مقررات ضد سقط جنین می‌داند. او معتقد است نظام‌های حقوقی و قانونی پدرسالارانه با محروم ساختن زنان از مالکیت بر جسم خودشان، آنان را به سقط جنین‌های غیرقانونی وامی‌دارند.

میلت در توضیح مبانی پدرسالاری از زور نام می‌برد تا جنبه اجبار و فشار در جامعه پدرسالار را توضیح دهد. از نظر او اکثر جوامع پدرسالارانه زور را از طریق نظام‌های حقوقی خود نهادینه کرده‌اند. بطور مثال در قوانین اکثر این جوامع، زنان هستند که مورد کیفر سخت‌تری قرار می‌گیرند. علاوه بر این، آموزش‌های فرهنگی این باور را به وجود می‌آورد که به کار بردن زور تنها به مردان اختصاص دارد و آنها به لحاظ جسمی و روانی آمادگی ارتکاب خشونت جسمانی را دارند. در مقابل زنان نمی‌توانند از خود دفاع کنند و از لحاظ جسمی و روانی در سطح آسیب‌پذیری قرار دارند. این کلیشه‌های جنسیتی باعث می‌شود خشونت مردان بر زنان دلایل کاملا منطقی بیابد و طبیعی دیده شود. آنچه او در بحث خشونت علیه زنان برجسته می‌کند تجاوز جنسی است: « از لحاظ سنتی، هتک ناموس همچون بزهی به شمار آمده است که مردی بر ضد مرد دیگر مرتکب می‌شود و به دیگر سخن این بزه عبارتست از سوء استفاده از زنِ دیگری».

میلت را به دلیل فعالیت‌هایش نیز می‌شناسند؛ او در سال ۱۹۶۶ به عضویت سازمان ملی زنان در امریکا درآمد و از همین سال‌ها با جنبش زنان همراه شد. همچنین حضور او در کارزار آزادی آنجلا دیویس فعال کمونیست حقوق مدنی که از مهم‌ترین کارهای میلت است. اما این فمینیست آمریکایی از آن رو برای فمینیست‌های ایرانی و تاریخ جنبش زنان در ایران دارای اهمیت است که با حضور درایران و تهیه گزارش، فیلم و عکس به همراه دیگر همراهانش، صدای زنان ایران بعد از انقلاب را به گوش جهانیان رساند. میلت قبل از انقلاب در کمیته آزادی هنری و فکری شماری از تروتسکیت‌های ایرانی علیه حکومت شاه فعالیت می‌کرد؛ گروهی حقوق بشری که فعالیت‌هایشان در راستای آزادی زندانیان سیاسی و پایان دادن به شکنجه و افشاگری بر علیه حکومت بود. کیت میلت تلاش می‌کرد که توجه‌ها را به زندانیان زن سیاسی جلب کند. او برای آزادی ویدا حاجبی تبریزی نقش تعیین کننده‌ای داشت. ویدا حاجبی از نخستین زنان فعال سیاسی زندانی در دوران محمدرضا شاه پهلوی بود، از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۷ در زندان بود، در دوران مبارزه با مبارزان چریک ونزوئلا، کوبا و الجزایر ارتباطات نزدیکی داشت. حاجبی بعد از انقلاب به پاریس مهاجرت کرد و ۲۳ اسفندماه ۱۳۹۵ در پاریس درگذشت.

کیت میلت به دعوت زنان ایرانی برای سخنرانی هشت مارس، در اولین تظاهرات هشت مارس و اعتراضات علیه محدودیت‌هایی که بر زنان اعمال می‌شد به همراه سوفی کر و کلودین مولار به ایران آمد، در دانشگاه تهران با در بسته روبرو شد؛ اما در چند گردهمایی زنان شرکت کرد؛ از جمله گردهمایی در مقابل کاخ دادگستری در روز ۱۹ اسفند ماه، گردهمایی در ورزشگاه نصیری و تحصن زنان کارمند وزارت امور خارجه. این گردهمایی‌ها و اعتراضات در واکنش به توصیه و فرمان آیت‌الله خمینی مبنی بر حجاب اجباری در ادارات و مراکزدولتی و همچنین لغو قانون حمایت از خانواده بود.

میلت در ۲۱ اسفند ماه کنفرانس مطبوعاتی در هتل انترکنتینانتال همراه با سه زن ایرانی از کمیته موقت تدارکات روز جهانی زن تشکیل دادند و علیه روح حاکم بر رسانه‌ها و کم توجهی آنان به اعتراضات زنان ایرانی افشاگری کردند.

بعد از انقلاب به دعوت زنان ایرانی برای سخنرانی هشت مارس در اولین تظاهرات هشت مارس و اعتراضات علیه محدودیت هایی که بر زنان اعمال می شد به همراه سوفی کر و کلودین مولار به ایران آمد، در دانشگاه تهران با در بسته روبرو شد اما در چند گردهمایی زنان شرکت می کند از جمله گردهمایی در مقابل کاخ دادگستری روز ۱۹ اسفند ماه و گردهمایی در ورزشگاه نصیری و تحصن زنان کارمند وزارت امور خارجه حضور داشت . این گردهمایی ها و اعتراضات در واکنش به توصیه و فرمان آیت الله خمینی مبنی بر حجاب اجباری در ادارات و مراکزدولتی و همچنین لغو قانون حمایت از خانواده بود.

میلت در ۲۱ اسفند ماه کنفرانس مطبوعاتی در هتل انترکنتینانتال همراه با سه زن ایرانی از کمیته موقت تدارکات روز جهانی زن تشکیل دادند و علیه روح حاکم بر رسانه‌ها و کم توجهی آنان به اعتراضات زنان ایرانی افشاگری کردند.

میلت و همراهانش در بازتاب جهانی اعتراضات زنان بعد از انقلاب نقش مهمی داشتند نتیجه‌ی این تلاش‌ها شکل‌گیری کمیته‌ی بین‌المللی حق زنان بود که در پی آن در ۱۹ مارس هجده نفر از این کمیته به ریاست سیمون دوبووار وارد ایران شدند.

وی کتابی دراین رابطه به عنوان به ایران رفتن در سال ۱۹۸۹ منتشر کرد. گزارشی که کیت میلت در این کتاب از راهپیمایی بیست هزار نفری زنان می‌دهد گزارشی با جزییات و بسیار دقیق است. این کتاب به دو زبان فرانسه و انگلیسی به چاپ رسیده است اما متاسفانه و علی‌رغم میلش هنوز به فارسی ترجمه نشده است.

میلت پانزده روز در ایران اقامت داشت و۲۶ اسفند ماه بازداشت شد بعد ازیک ساعت و نیم بازجویی به دستور دولت موقت از ایران اخراج شد و در ۲۹ اسفندماه و بعد از چند روز بازداشت در فرودگاه مهرآباد، ایران را به مقصد پاریس ترک کرد.

او فیلمی در رابطه با اعتراضات زنان در ۸ مارس مصادف با انقلاب ۵۷ ساخت که در لینک زیر مشاهده می کنید:

https://www.youtube.com/watch?v=8Fp-5LnsaAA

منابع:

متین، مهناز و مهاجر، ناصر (۱۳۸۹). خیزش زنان ایران در اسفند ۵۷، جلد دوم همبستگی جهانی. آلمان، کلن: نشر نقطه

میلت، کیت.(بی تا). مبانی ایدوئولوژیک، بیولوژیک، جامعه شناسی، روانشناسی، اقتصادی و آموزشی و پرورشی تئوری سیاست جنسی. سازمان زنان ایران

هام،مگی و سارا گمبل (۱۳۸۲). فرهنگ نظریه های فمینیستی. ترجمه: نوشین احمدی خراسانی، فیروزه مهاجر و فرخ قره‌داغی. تهران: توسعه

 

[۱] Sexual Plitics

برگرفته از سایت عصرنو