از لولو تا جمهوری روسپیان

Lulu, au Théâtre de la Colline. (Elizabeth Carecchio)

« لولو» بر اساس نمایشنامه «جعبه پاندورا» از هنرمند آلمانی فرانک ودکیند در تئاتر لاکولین به روی صحنه است. «لولو»، به کارگردانی استفان برانشویگ، بر روی صحنه ای گردان اتفاق می افتد و ماجرای زندگی لولو که در خلال نمایش متوجه می شویم لولو اسم های متعددی دارد و روسپی رقاصه ایست که از کودکی پدر و مادر به خود ندیده و مردی که او را در سه سالگی از سر راه برداشته و بزرگ کرده است را همه پدر او می پندارند. لولو از همان کودکی مورد استفاده جنسی قرار گرفته است و از ابتدا یکی از کودکان و کارگران سکس بوده است. لولو یک روسپی ساده نیست بلکه زن جذابی است که در زندگیش مردان فراوانی سر راهش قرار می گیرند که بیشترشان به قتل می رسند و یا با مرگی فجیع از دنیا می روند و لولو ناچار است سراغ یکی دیگر برود. لولو قاتل نیست بلکه به قول غربی ها «مرگ آفرین» است.

مردان زندگی لولو از نقاش هنرمند تا اشراف و افراد مسن و یا عشاق دلخسته او تیپ های مختلف جامعه اند. زندگی لولو به عنوان روسپی، برش هایی از جامعه فاسد و در عین حال بردگی انسان و تن فروشی در اقشار و طبقات مختلف اجتماع را نشان می دهد. زندگی لولو نمایانگر فرو ریختن دیوارهای ایمان و برقراری نظام سرمایه داری و پول است. فرو ریختن سنتها و برقراری نظام پول در دنیای مدرن! در نظامی این گونه روسپی ساز، به مرور همه روسپی می شوند.
لولو اثر وده کیند بازتاب فانتاسم های مردان و بازتاب فانتاسم ها و یا نیمه پنهان مردان جامعه و مردان قدرتمند می شود. اروتیسم و فانتاسم ها بخش عمده ای از نمایش لولو را تشکیل می دهد، در نیمی از نمایش تقریباً سه ساعت و نیمه، لولو نیمه عریان است، اما در کل نمایش که در عین گستاخانه بودن خود در دام پورنو نگاری و پورنوگرافی نمی افتد. کلوئه رژون نقش لولو را بازی می کند و بر نقش مسلط است و میزانسن های شسته رفته و صحنه گردان، در کل تصویری به یاد ماندنی از این نمایشنامه تکان دهنده و بی پروا ارائه می دهند.

روسپیان در ادبیات قرن نوزده به وفور ظاهر می شوند، آنها بیانگر دنیای زیرزمینی و آن روی سکه حکومت و فساد دولتی اند. «نانا» اثر امیل زولا نمونه دیگری از روسپپان ادبیات است. در بین نمایشنامه نویسان فرانسوی ژرژ فیدو نیز از طریق روسپیان آن روی دیگر جامعه به ظاهر عفیف را نشان داده است و به سخره گرفته است. در ادبیات روسیه همین دوران در رمان های تولستوی، فقر و استثمارجنسی روسپیان در برابر حکومت تزار و ثروت بی پایان آنان چون روی دیگر سکه نشان داده شده است.
امسال در ماه دسامبر، در آلمان، در ئتاتر شاوبونه برلین، فولکر لوش کارگردان آلمانی لولو را با تلفیقی از بازیگر و روسپی با عنوان «جمهوری روسپیان» به روی صحنه آورده است.

فرانک ودکیند (1918-1864) حاصل پیوند پدری پزشک و مادری خواننده است و در هانور آلمان به دنیا می آیدو هشت ساله است که خانواده در قصری در سوئیس ساکن می شود. شروع کار هنری فرانک با نوشتن شعر و خوانندگی است. او به مرور در همه رشته های هنرهای نمایشی تجربیاتی دارد و نوشته های او اغلب با جتجال و رسوایی و سانسور مواجه شده اند. «جعبه پاندور» روایات مختلفی دارد که اولین روایت آن در سال 1892 (پایان قرن نوزده) نوشته شده است. لولو از دو نمایشنامه «روح زمین» و «جعبه پاندورا» (تراژدی هیولا) تشکیل شده است و به صورت کامل در سال 1913 منتشر می شود. نمایش لولو به شکل های مختلف به روی صحنه و به صورت اپرا و به صورت فیلم درآمده است. ودکیند در دوران زندگی خود به خاطر سانسور رنج بسیار برد، مجبور شد سوئیس را ترک کند، چند ماهی به زندان افتاد، اما از شیوه آزاد نویسی خود دست برنداشت وبه نوشتن ادامه داد. شعرهایی می نوشت و خودش آنها را می خواند، مطالب بسیاری نوشت و او را یکی از مهم ترین چهره های ادبیات مدرن آلمان دانسته اند.
لولو از یک پرولوگ و پنج پرده تشکیل شده است و آلبن برگ آن را به صورت یک پرولوگ و سه پرده فشرده کرده است و به صورت اپرا درآورده است. هر پنج پرده لولو با یک مرگ جنایی تمام می شود، چهار پرده با مرگ فجیع یکی از مردان زندگی لولو به پایان میرسد، پایان پرده پنجم با قتل لولو به دست یک بیمار جنسی روانی است. در اجرای لولو در تئاتر کولین، استفان برانشویگ از نمایشامه «جعبه پاندورا» برای اجرا استفاده کرده است. اجرا به زبان فرانسه است و بخش نهایی آن که در لندن می گذرد به زبان انگلیسی است اما بالانویس فرانسوی در تمام نمایش وجود دارد.

***
صحنه ای از «لولو» اثر فرانک ودکیند به کارگردانی استفان برانشویگ در تئاتر لا کولین
فیلم اپرای «لولو» اثر آلبن برگ (صحنه نهایی) به زبان اصلی و آلمانی
فیلم صامت «لولو» اثر لوییز بروکز، 1929 بر اساس دو نمایشنامه فرانک ودکیند بر روی یوتوب
فیلم اپرای «لولو» اثر آلبن برگ به صورت کامل بر روی یوتوب است

***

لولو به صورت مستقیم از تئاترلا کولین بر روی کانال آرته پخش می شود و بعد به مدت نود و دو روز روی سایت آرته قابل دیدن است. لولو را از دست ندهید